Merhaba değerli arkadaşım. Konu başlığına tıklayıp bu yazıyı açtığına göre sende de az veya çok kalabalıklar içinde yalnız hissetme durumu var demektir. Hoş geldin. Umarım bu yazının sonunda kendini daha yakından görür, sorunun çözümü hakkında kendini daha güçlü hissedersin.
Sosyal İzolasyon Nedir?
Pandemi döneminde sıkça duyduğumuz ve artık aşina olduğumuz bir kelime: izolasyon veya izole olmak. İzolasyon, bir şeyin çevresiyle bağlantısını kesmek, adeta o şeyi cam bir fanusa koyarak dış dünyadan onu uzaklaştırmak anlamına geliyor. Zaman zaman biz insanlar da kendimizi diğer insanlardan izole edebiliyoruz. ‘’Bir süre yalnız kalmaya ihtiyacım var.’’, ‘’Yalnız kalıp kendimi dinlemek istiyorum.’’ dediğin olmuştur. Bu gayet normal bir istektir ve sağlıklıdır. Sorun olan şu: sosyal ortamlarda sürekli ve rahatsız edici bir şekilde kendini yalnız hissetmek.
Soru Yağmuru
Şimdi küçük bir senaryo oluşturalım ve bu senaryo üzerinden birkaç soru sormama izin ver. Sorduğum sorulara lütfen cevaplar üretmeye çalış ve duygunu anlamaya uğraş. Bir kafeteryada altı kişilik bir arkadaş grubunla oturduğunu hayal et. Ne hissediyorsun? Kendini grubun bir parçası olarak görmüyor musun? Sen onlardan farklı mısın? Sohbete çok mu az dâhil olabiliyorsun? Seni dışladıklarını mı düşünüyorsun? Kaygılı mısın? Ne diyeceğini bilmeyecek durumda mısın? Diğerleri harıl harıl sohbet edip kahkahalar atarken sen sessizce köşende oturuyor musun? Seni görmüyorlar mı? Görmezden mi geliyorlar? Kalkıp gitmek mi istiyorsun?
Yukarıdaki sorularımın çoğuna EVET dediysen tebrikler, muhtemelen nur topu gibi bir sosyal izolasyon şeman var demektir. (Muhtemelen kısmını görmezden gelme, çünkü bu geçerli bir test değil. Şemaların konusunda Young Şema Ölçeği’ne bir göz atabilirsin.)
Bilişsel Şema Nedir?
Sosyal izolasyon aslında bir bilişsel şemadır. Ama bilişsel şema nedir? Ne olduğunu pek kimsenin bilmediği bilişsel şemalarımız hayatımızın her alanında çok etkilidirler aslında bizi biz yapan zihinsel yapılardır da diyebilirim.
Şemalarımız bebeklikten itibaren oluşmaya başlar. Hayatı biz bu şemalarımıza göre algılar, düzenler, sınıflandırırız. Hayatımızın ilk yıllarında sürekli olarak dışlandıysak, değersiz hissettirildiysek, bize söz hakkı verilmediyse, yeterince sıcak ve samimi ilgi görmediysek yabancılaşma şeması geliştirmiş olabiliriz. Ve bundan sonra yaşadığımız her şeyi bu şemaya göre değerlendirmeye başlarız. Diyelim ki arkadaşların seni dışarıya çağırıyorlar. Objektif bir gözle bakıldığında ortada bir sorun yoktur ve dışarı çıkıp arkadaşlarınla keyifli vakit geçirmen için önünde hiçbir engel yoktur. Fakat bu çağrıyı şema süzgecinden geçirdiğinde ortaya şöyle bir sonuç çıkarabilirsin: ‘’Onlar aslında benim gelmemi istemiyorlar. Muhtemelen okey oynayacaklar ve dördüncü eksik. Hem ben onlardan çok farklıyım, onlarla asla anlaşamam. Ben yalnız yaşamaya mecburum. Beni kimse anlamayacak ve kimse istemeyecek.’’ Düşüncelerini yenip arkadaşlarına katıldığında bile şeman peşini bırakmayacak ve grupta kendini izole etmeye başlayacaksın. Bu durumun yıllarca sürdüğünü düşündüğümüzde bu defa arkadaşların senin onlarla takılmak istemediğini düşünecek ve gerçekten yalnız kalacaksın. Bu yalnızlık da senin için kendince bir kanıt olacak: ben sonsuza kadar yalnız kalacağım.
Ne Yapabilirsin?
Öncelikle bu yazıyı sonuna kadar okumuş olmakla bir giriş yapmış oldun. Bunun için tebrikler. Şunu da bildirmemde fayda var, bu yazıyı okumakla tedavi olmuş olmuyorsun. Sadece bilgi edinmiş oluyorsun ve bilgi tek başına yüzde yüz çözüm sağlamaz. Şimdi sosyal izolasyon şemasıyla ilgili neler yapabileceğine bir göz atalım.
- Arkadaş grubu içindeyken kendini kontrol edebilirsin. Ve şemanın seni yönlendirmesine engel olmaya çalışabilirsin. Şeman sana ‘’farklısın, değersizsin, önemsenmiyorsun, yabancısın’’ gibi cümleler kurarken sen de ona karşı cevaplar verebilirsin: ‘’Herkes bir miktar farklıdır ama bu sohbet etmeme engel değil. Değersiz değilim. Beni önemsemeselerdi şu an burada olmazdım. Sohbete bir şekilde dâhil olabilirim. Tüm ilgiyi çekmek zorunda değilim.’’
- Yapmak istediğin ama yapmaktan korktuğun eylemlerin listesini çıkart ve kolaydan zora doğru ilerle. Örneğin, biriyle tanışma, karşı cinsten biriyle konuşma, kalabalıklar önünde olmak, sohbet başlatmak vs.
- İnsanlarla farklı yönlerinden çok benzer yönlerine odaklan. Onlarla çoğu yönden aynı olduğunu göreceksin.
- İstemesen bile arkadaşların seni çağırdığında gitmeyi dene. Ya da kendin onları çağır.
- Hayatı Yeniden Keşfedin (Psikonet Yayınları) kitabını mutlaka okumanı öneririm.
- Yaşadığın durumu yakın hissettiğin arkadaşlarınla paylaş.
- Başlarda kendine benzettiğin, yakın gördüğün kişilerle konuşmayı deneyebilirsin. Örneğin kalabalık bir grupta senin gibi sessiz kalan birine selam vermeyi dene.
- Topluluk, kurs ve çeşitli gruplara üye olabilirsin.
- Konuşmak istediğin kişilerle sohbeti sen başlatmayı dene. Bir mesaj at, telefon et veya yüz yüze görüş.
- Olumlu özelliklerini, güçlü yanlarını düşün.
- Ayrıca tabii ki psikoterapi alabilirsin.
Final
Her birimizin yaşamımızı zorlayan şemaları mutlaka vardır. Dışarıdan kusursuz ve kaygısız görünen birçok insanın içten içe üzgün olduğunu biliyoruz. Hepimizin birbirimizle benzerlikleri ve farklılıkları vardır. Sezai Karakoç, Yağmur Duası isimli şiirinin bir bölümünde şöyle diyor:
İyi ki bilmiyor kalabalıklar,
Yağmura bakmayı cam arkasından,
İnsandan insana şükür ki fark var;
– Birine cennetse, birine zindan –
İyi ki bilmiyor kalabalıklar.
Ve şunu da unutma ki insanı insanlar hasta eder fakat yine insanlar iyileştirir. İnsanların arasına gir ve bir arının çiçeklerden polen toplayışı gibi insanlardan şifa topla. Bu kolay olmayacak, biliyorum fakat bunu yapacak güce sahip olduğundan da şüphem yok. Gücünü görmeni diliyorum. Bir sonraki haftada yeni yazımda görüşmek üzere…
