‘’Dünyadasın ve bunun tedavisi yok.’’
Samuel Beckett
Merhaba güzel insan… Zaman zaman hayatın tatsız tuzsuz, anlamsız ve yaşanmaya değer olmadığını düşündüğün olmuştur. Böyle zamanlarda gözlerin ufka dalar, içinde derin bir umutsuzluk alevi yanmaya başlar ve yapman gereken bütün işlerden bıktığını, hiçbirinin bir anlamı olmadığını düşünürsün. Tüm bu bıkkınlık ve umutsuzluğa rağmen yaşamak için çalışmaya, çabalamaya devam etmek zorundasındır ayrıca. Yatağına bu duygularla girer, sabah da hayata isyan ederek uyanırsın. Böyle bir duruma sebep olan en temel şey, hayatta, yaptıklarında bir anlam eksikliği yaşaman…
Şu sonsuz uzay boşluğunda dönüp duran küçücük gezegende, en fazla yüz yıllık bir ömrümüz var ve ölüp gittikten birkaç yıl sonra hiç kimse adımızı bile hatırlamayacak, o hâlde neden yaşıyoruz? Yaşamaya değer ne var bu hayatta? Bu soruya milyonlarca farklı cevaplar verilebilir. İnançlı bir Müslüman için sorunun cevabı aslında kendisi doğmadan verilmiştir bile: “Allah bizi yarattı, imtihan ediyor, öldükten sonra da hayatımız devam edecek.” Yalnızca İslamiyet’te değil semavi olsun olmasın hemen hemen bütün dinler, kendi mensuplarının hayatlarına bir anlam katarak içlerini ferahlatırlar. Bu haftaki yazımın konusu: HAYATIN ANLAMI
1.ANLAM
Anlam, başımıza gelen acılara karşı daha dayanıklı olmamızı sağlarken yaptığımız işlerde de bizi motive eder. Yaşlı bir çiftten biri öldüğünde diğeri şöyle bir anlam bulabilir: “Ben ölseydim o çok üzülürdü ve yaşamakta zorlanırdı ama şu an o üzülmüyor.” Bu şekilde düşünmek acıyı yok etmez ama acıda bir anlam bulmamızı sağlayabilir. Bir deneme sınavında çok yanlış yaptığını farz et. Bu yanlışlarında bir anlam bulabilirsin. Mesela bu yanlışlar senin eksik olduğun konuları sana öğretmiş oluyor ve sen de eksik olduğun konulara yoğunlaşabilir zamanını daha etkin kullanabilirsin.
“Her şeyde bir hayır vardır.” cümlesi gerçekten rahatlatıcı bir etkiye sahip. İnananlar veya toptan kaderci insanlar için yaşanan bir olumsuzluk rastgele yaşanmamıştır, bir anlamı vardır ve insanı daha iyi bir sonuca ulaştırır.
Sevgi, anlamların en özelidir bana kalırsa. Bazen sevdiklerimiz için dışarıdan bakıldığında çok anlamsız görünen ama kendimize göre çok anlamlı işler yaptığımız olur. Buna hayvan sevgisi, doğa sevgisi, kitap sevgisi vs. gibi bütün sevgileri dâhil edebiliriz.
“Yaşamak için bir nedeni olan kişi, hemen her nasıl’a dayanabilir.” Diyor Nietzsche. Hakikaten öyledir. Peki senin yaşama nedenin ne sevgili dostum?
2. SEÇİM
Kendi seçimlerimizi kendimiz yaptığımızda sonucu kötü de olsa hayat bizim için daha anlamlı olur. Söz gelimi meslek seçerken, evleneceğin kişiyi seçerken veya bir ayakkabı alırken tamamen kendi duygu ve düşüncelerine göre mi hareket ediyorsun? Yoksa insanların seni yönlendirmesine kolaylıkla izin mi veriyorsun? Özellikle çocukluğumuzda bize seçim hakkı tanınmadıysa mesela berbere götürüldüğünüzde saçınızın şekline babanız karar vermişse, giyeceklerinizin hepsini size sormadan anneniz almışsa veya bir lokantada sizin yerinize sipariş verilmişse yetişkinliğinizde de seçim yapmak zorlaşacak belki de annenizin veya babanızın sizin adınıza seçme işlemini eşinize veya arkadaşınıza devredeceksiniz. Bir şey seçerken toplumun, çevrenin beklentileri ile senin beklentilerin arasında nasıl bir gelgit yaşıyorsun?
3. ÖZGÜRLÜK
Özgürlüğü hayatımızın her alanına yerleştirdiğimizde de hayat daha anlamlı olacaktır. Ama zaten özgürüm, diyebilirsin. Benim bahsettiğim özgürlük elbette cezaevinde olmamak anlamındaki bir özgürlük değil. Kişi cezaevinde bile kendi küçük özgür alanlarını yaratabilir. Söz gelimi havalandırma saatinde dışarı çıkıp çıkmama konusunda kendisinin bir seçim özgürlüğü vardır. İlk başta kulağa absürt gelebilir ama bu da bir nevi özgürlüktür.
Peki sen hayatında kendini özgür hissediyor musun? Misalen ayrılmak istediğin bir kişiye ayrılmak istediğini söyleyebiliyor musun yoksa seni engelleyen görünmez zincirlerin mi var? Veya arkadaşların seni istemediği bir yere çağırdığında hayır deme özgürlüğünü yaşıyor musun? Bunun gibi birçok örnek sıralayabilirim. Ama yazıyı okuma alışkanlığı olmayan toplumumuzda uzatmak istemiyorum doğrusu. J Buraya bir gülümseyen surat bırakıyorum. Ne Haber ajansının editörü sevimli bulmayabilir, silmek isteyebilir veya aptalca bulabilir. Ama o emojiyi koyup koymama özgürlüğümü kullanmış olmam bana iyi geliyor.
4. ÖLÜM
Ölüm, insan soyunun en zorlandığı konuların başında gelir. Bütün dinlerde, ritüellerde, eski yazıtlarda ölümün belirgin izleri vardır. Modern insanın sorunlarının da başında ölüm gelmektedir.” Madem ölüm var, her şey bitecek. Niye yaşıyorum? Niye her sabah uyanıp çalışıyorum?’’ şeklinde sorular sorabilirsin. Buna kendi inancın çerçevesinde tatmin edici veya tatmin etmeyen cevaplar da verebilirsin ama ben ünlü filozof Epikuros’un bu sözünü yazmak istiyorum: “Ben varsam ölüm yok, ölüm varsa ben yokum.” Sürekli ölümü düşünmek var olan yaşamı çekilmez kılabilir. Oysa şu an yaşam içindesin ve ölene kadar yaşayacaksın. Yaşamana izin ver. Yaşamda kendine bir anlam veya anlamlar bulmaya çalıştın mı hiç? Misalen birinin yaşamadaki anlamı “Allah’a kul olmak.” Olabilir. Diğerinin “Hayatın zevklerini yaşamak.” veya “Sevgiyi tatmak.”, “Unutulmayacak eserler üretmek.” gibi yaşama tutunma sebebi olan cümleleri olabilir. Benimki “Keşfetmek.” benin için hayatın anlamı keşif. Bu dünyaya bir kere geldik ve gidene kadar da keşfedebileceğim her şeyi keşfetmek, deneyimlemek, öğrenmek, yaşamak isterim. Acıyı da keşfetmek isterim aşkı da korkuyu da. Görmediğim yerleri görmek, tatmadığım tatları tatmak isterim. Öğrenebileceğim kadar öğrenmek isterim ve hayatın sonuna kadar keşfedilecek sonsuz şey var.
Sevgili dostum, bu haftaki yazımla biraz sohbet havasında iç dünyana misafir olmak istedim. Bir sonraki hafta görüşmek üzere anlama emanet!
